Ένα από τα μεγαλύτερα δώρα της φύσης στον άνθρωπο. Είναι ένας διατροφικός θησαυρός, τον οποίο εάν δεν τον έχετε προσθέσει ήδη στη διατροφή σας, καλό θα ήταν το κάνετε άμεσα. Γνωστό από την αρχαιότητα ακόμα για τις ευεργετικές του ιδιότητες ξεκίνησε να παράγεται συστηματικά από τους ελληνιστικούς χρόνους και θεωρούνταν πολύτιμο αγαθό. Λόγω της ιδιαιτερότητας της χλωρίδας της χώρας μας, τα ελληνικά μέλια είναι από τα πλέον ποιοτικά παγκοσμίως. Αρκετοί ελληνικοί μύθοι αναφέρονται και στις ιδιότητες του, χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι ο Δίας περιγράφεται να ανατρέφεται στο Ιδαίο Άντρο της Κρήτης με μέλι και νέκταρ.
Ένα από τα καλύτερα ελληνικά μέλια είναι το Ελάτης Μαινάλου Βανίλια, το οποίο έχει Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης και συλλέγεται αποκλειστικά από μέλισσες που τρυγούν την κεφαλληνιακή ελάτη κοντά στη Βυτίνα στο όρος Μαίναλο. Ξεχωρίζει για το κεχριμπαρένιο χρώμα του και για το γεγονός ότι δεν κρυσταλλώνει ποτέ, καθώς η περιεκτικότητά του σε σάκχαρα είναι μικρότερη απ’ ότι σε άλλους τύπους μελιού. Ένα εξαιρετικό μέλι, δυστυχώς όμως με χαμηλή παραγωγή.
Το μέλι περιέχει σημαντικές ποσότητες ασβεστίου, μαγνησίου, φωσφόρου και βιταμινών του συμπλέγματος Β ενώ βοηθάει και στην απορρόφηση του σιδήρου από τον οργανισμό. Ενώ είναι από τα πιο θρεπτικά φυσικά γλυκαντικά και χρησιμοποιείται από πολλούς σε γλυκά αλλά και για την παρασκευή του κλασσικού παστελιού.
Επίσης μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε για ένα υγιεινό πρωινό σε συνδυασμό με νιφάδες βρώμης στις οποίες μπορούμε να προσθέσουμε και σταφίδες ή cranberries και για να το κάνουμε ακόμα πιο υγιεινό το ξεκίνημα της ημέρας μας και λίγο κανέλα Κεϋλάνης.
Σε συνδυασμό με κρέμες βαλσαμικού ή βαλσάμικα ξίδια μπορούν να δημιουργήσουν τέλειες μαρινάτες, ειδικά για κοτόπουλο .
Το μέλι με τον καιρό (και κυρίως αυτό που προέρχεται από άνθη) έχει την τάση να κρυσταλλώνει. Βέβαια δεν χάνει της ιδιότητες του λόγω της κρυστάλλωσης και μπορεί να επανέλθει στην αρχική ρευστή του μορφή είτε με τη χρήση μπεν-μαρι είτε εάν το τοποθετήσουμε πάνω σε μια ήπια πηγή θερμότητας. Συνήθως τα ανθόμελα κρυσταλλώνουν σε μερικές εβδομάδες, το πευκόμελο σε μερικούς μήνες ενώ υπάρχουν και αρκετά είδη, όπως αυτό της ακακίας, που χρειάζεται χρόνια για να κρυσταλλώσει.
Παρότι ακούγεται οξύμωρο, υπάρχουν ποικιλίες μελιού που πικρίζουν. Χαρακτηριστικές τέτοιες ποικιλίες είναι το μέλι από ερείκι, από κουμαριά, και καστανιάς.
Θεωρείται ότι είναι :
Ιαματικό και η θεραπευτική του δράση οφείλεται στην πλούσια περιεκτικότητά του σε φλαβονοειδή και φαινολικό οξύ. Επουλωτικό διότι έχει διαπιστωθεί ότι επιταχύνει την επούλωση των πληγών, ενώ δεν ευνοεί την ανάπτυξη μικροοργανισμών. Τονωτικό καθότι περιέχει απλούς υδατάνθρακες (γλυκόζη, φρουκτόζη), που παρέχουν άμεσα ενέργεια στον οργανισμό μας, ενώ παράλληλα ωφελούν τη μνήμη.
Καλλυντικό επειδή λόγω της υψηλής θρεπτικής του αξίας και της ιδιότητάς του να απορροφά και να διατηρεί νερό στα μόριά του, επίσης θεωρείται εξαιρετική τροφή για το δέρμα και ειδικά για τις ξηρές και αφυδατωμένες επιδερμίδες.
ΠΡΟΣΟΧΗ όμως οι παιδίατροι απαγορεύουν την κατανάλωσή του από βρέφη που δεν έχουν συμπληρώσει τον πρώτο χρόνο ζωής τους, διότι υπάρχει ο κίνδυνος να πάθουν αλλαντίαση.
Τα κυριότερα είδη μελιού που μπορείτε να βρείτε είναι τα εξής:
Μια από τις καλύτερες και ακριβότερες κατηγορίες μελιού. Ξεχωρίζει για τη χαρακτηριστική του εμφάνιση. Είναι ιδιαίτερα πυκνόρρευστο. Υπολογίζεται ότι το 5-10% περίπου του μελιού που παράγεται στην Ελλάδα είναι ελάτης. Προέρχεται κυρίως από τις ορεινές περιοχές της Ευρυτανίας, της Πίνδου, του Ολύμπου, από τα βουνά Μαίναλο (όπου παράγει την ποικιλία Π.Ο.Π Μέλι Ελάτης Βανίλια), Πάρνωνα στην Πελοπόννησο και από την Πάρνηθα στην Αττική. Το συγκεκριμένο είδος μελιού διακρίνεται για την ιδιαίτερα καλή του γεύση και δεν παρουσιάζει έντονο άρωμα. Το χρώμα του ποικίλλει ανάλογα με την περιοχή προέλευσής του. Έτσι, το ελάτης από τη Βυτίνα Αρκαδίας ξεχωρίζει λόγω των κρεμ ανταυγειών που δημιουργούνται στο εσωτερικό του. Γενικά, το ελάτης έχει έντονα μελί χρώμα, σε άλλες περιοχές πιο σκούρο και σε άλλες πιο ανοιχτό. Λόγω του χαμηλού ποσοστού γλυκόζης, δεν κρυσταλλώνει. Είναι πλούσιο σε ιχνοστοιχεία (κάλιο, μαγνήσιο, φώσφορο, σίδηρο κλπ.). Περιέχει βιταμίνες σε πολύ μικρές ποσότητες, αλλά ακόμα και αυτή η μικρή ποσότητα βοηθάει στην καλύτερη αφομοίωση των σακχάρων από τον ανθρώπινο οργανισμό.
Το μεγαλύτερο ποσοστό της συνολικής παραγωγής μελιού στην Ελλάδα προέρχεται από τα κωνοφόρα και κυρίως από τα πεύκα. Το πεύκο θεωρείται το σημαντικότερο μελισσοκομικό φυτό της χώρας μας. Οι κυριότερες περιοχές παραγωγής πευκόμελου είναι η βόρεια Εύβοια, η Χαλκιδική, η Θάσος, η Σκόπελος, και η Ρόδος. Λόγω της χαμηλής συγκέντρωσης σακχάρων, δεν είναι πάρα πολύ γλυκό. Το πευκόμελο είναι πιο σκούρο από τα περισσότερα μέλια. Εκείνο μάλιστα που παράγεται την άνοιξη είναι πιο ανοιχτόχρωμο και πιο διαυγές από εκείνο που παράγεται το φθινόπωρο. Ζαχαρώνει σχετικά αργά, αφού η φυσική περιεκτικότητά του σε γλυκόζη είναι χαμηλή. Συγκεκριμένα, τα αμιγή πευκόμελα παραμένουν ρευστά, δηλαδή χωρίς να κρυσταλλώσουν, για περισσότερο από ενάμιση χρόνο. Θεωρείται υψηλής θρεπτικής αξίας και αυτό οφείλεται κυρίως στο μεγάλο αριθμό διαφορετικών ουσιών που υπάρχουν στη σύστασή του. Από τις ουσίες αυτές επικρατούν τα μέταλλα και τα ιχνοστοιχεία (το ασβέστιο, το μαγνήσιο, ο ψευδάργυρος, ο σίδηρος, ο χαλκός κλπ.).
Θυμαρίσιο
Το κεχριμπαρένιο χρώμα του και το έντονο άρωμα του σε συνδυασμό με την ευχάριστη γεύση του το κατατάσσουν ψηλά στις προτιμήσεις των καταναλωτών. Καλύτερες περιοχές παραγωγής είναι τα νησιά και ιδιαίτερα η Κρήτη και τα Κύθηρα. Θεωρείται άριστης ποιότητας και παρόλο που ανήκει στη κατηγορία των ανθόμελων λόγω των έντονων γευστικών και αρωματικών χαρακτηριστικών αποτελεί μία κατηγορία από μόνο του. Αν αναμιχθεί με άλλα μέλια, ακόμα και σε μικρό ποσοστό, επηρεάζει καθοριστικά το άρωμα τους.
Ανθέων (Ανθόμελο)
Ποικίλης ανθοφορίας από το βουνό Κερκίνη με πλούσιο άρωμα και ανάλαφρη γεύση. Αποτελεί τροφή υψηλής θρεπτικής αξίας που οφείλεται στο μεγάλο αριθμό βιταμινών και ιχνοστοιχείων που περιέχει. Το ανθόμελο ζαχαρώνει ευκολότερα από τα υπόλοιπα είδη μελιού.
Τα εσπεριδοειδή (πορτοκαλιά, λεμονιά) αποτελούν μια σημαντική πηγή νέκταρος για την παραγωγή μελιού. Τα μέλια εσπεριδοειδών (κυρίως το πορτοκαλιάς) είναι ιδιαίτερα αρωματικά. Παράγονται κυρίως στα νησιά (Xανιά, Πόρο κλπ.), στην Πελοπόννησο και στην Ήπειρο. Eίναι πολύ αρωματικά, ανοιχτόχρωμα και ελαφριά μέλια από ανθούς πορτοκαλιάς. Φημίζονται για τις καλλυντικές τους ιδιότητες και την αγχολυτική και καταπραϋντική τους δράση. Λέγεται ακόμη ότι συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της ημικρανίας. Πάρα πολύ θρεπτικά και ιδιαίτερα πλούσια σε ιχνοστοιχεία. Επιστημονικές έρευνες αποδεικνύουν ότι τα ιχνοστοιχεία έχουν υψηλή αντισηπτική δράση, βοηθούν στις φλεγμονές, ενάντια στον βήχα και στην ουρική αρθρίτιδα. Ο χρόνος κρυστάλλωσης τους κυμαίνεται συνήθως από 1 έως 3 μήνες.
Κοκκινωπό με σπάνια δυνατή γεύση και ιδιαίτερα λεπτό άρωμα. Πρόκειται για ένα πολύ θρεπτικό είδος μελιού, που είναι ιδιαίτερα τονωτικό για τον ανθρώπινο οργανισμό. Υπάρχουν δύο τύποι ερεικόμελου, με διαφορετικές ιδιότητες το καθένα. Έτσι, έχουμε το αυτό της φθινοπωρινής ερείκης και το ανοιξιάτικο ερείκης. H ανοιξιάτικη και η φθινοπωρινή ερείκη (ή σουσούρα) είναι από τα πιο σημαντικά μελισσοκομικά φυτά της Ελλάδας και παράγεται σχεδόν σε όλη τη χώρα. Το φθινοπωρινό ερεικόμελο είναι πιο γευστικό από αυτό της ανοιξιάτικης ερείκης και διακρίνεται για τη δυνατή γεύση του, το χαρακτηριστικό λεπτό άρωμα και το κοκκινωπό χρώμα. Λόγω της υψηλής φυσικής περιεκτικότητάς του σε γλυκόζη, κρυσταλλώνει πολύ γρήγορα (περίπου μέσα σε 1-3 μήνες) και γι’ αυτό δεν προσφέρεται για ανάμειξη με άλλα μέλια. Το ερεικόμελο ξινίζει επίσης πιο εύκολα από τα άλλα είδη μελιού, γιατί έχει υψηλή υγρασία και μεγάλη περιεκτικότητα σε σακχαρομύκητες. Tο ερεικόμελο (κυρίως το φθινοπωρινό) θεωρείται ένα πολύ θρεπτικό είδος μελιού και ιδιαίτερα τονωτικό για τον ανθρώπινο οργανισμό. Το ανοιξιάτικο ερεικόμελο, συγκριτικά με το φθινοπωρινό, είναι πιο ανοιχτόχρωμο και έχει διαφορετική γεύση. Χαρακτηρίζεται από υψηλή συγκέντρωση γλυκόζης.
Το Μέλι Κουμαριάς, έχει χρώμα σκούρο κίτρινο, το ιξώδες του είναι μέτριο και η γεύση του πικρή. Τα τελευταία όλο και περισσότεροι καταναλωτές το ζητάνε για δοκιμή και κατανάλωση. Τα άνθη της κουμαριάς έχουν χρώμα λευκό προς το κρεμ, είναι σε ταξιανθία σαν τσαμπί και έχουν το σχήμα καμπανούλας έτσι η βροχή δεν τα επηρεάζει καθόλου. Είναι πλούσιο σε ιχνοστοιχεία και βιταμίνες, κάνει καλό στον άνθρωπο και πολλοί θεωρούν ότι είναι διουρητικό και κατεβάζει την πίεση, κάνει καλό στο κυκλοφορικό άρα και στην καρδιά, αλλά και ταυτόχρονα σαν διουρητικό κάνει καλό στα νεφρά και κατ επέκταση και στον προστάτη. Έχει το χαμηλότερο ποσοστό γλυκόζης σε σύγκριση με άλλα μέλια, έτσι εμπεριέχει και λιγότερες θερμίδες. Η φρουκτόζη του είναι σε χαμηλό επίπεδο, αυτό το κάνει ιδανικό για ανθρώπους που κάνουν δίαιτα αλλά θέλουν και το μέλι στο τραπέζι τους. Περιέχει την ουσία Arbutin που θεωρείται ότι ρυθμίζει την χοληστερίνη και καθαρίζει το αίμα. Εμπεριέχει ακόμη την ουσία Τυρανόζη η οποία αυξάνει την ζωή των κυττάρων του σώματος μας. Γενικά το Κουμαριάς είναι ένα άριστο φυσικό προϊόν, αφού με την κατανάλωσή του αποτελεί ασπίδα προστασίας για τον ανθρώπινο οργανισμό διότι, περιέχει φυσικές αντιβιοτικές ουσίες σε μεγαλύτερο ποσοστό από τα υπόλοιπα μέλια. Ακόμη και τα φύλλα της κουμαριάς ενδείκνυνται στην πρακτική ιατρική. Παρόλο που η γεύση του είναι πικρή, μετά παρέλευση κάποιου χρονικού διαστήματος αρχίζει και χάνει την πικράδα του σε ποσοστό περίπου 30% κάθε χρόνο.
Γύρη
Εκτός από το μέλι ένα άλλο σημαντικό παράγωγο που μας χαρίζουν οι μέλισσες είναι και η Γύρη. Οι ευεργετικές επιδράσεις της έχουν τεράστια εμβέλεια. Περιέχει βιταμίνες Β-συμπλέγματος, βιταμίνη C, D, Βιοτίνη, Ινοσιτόλη, σοβαρές ποσότητες ενεργών καροτινοειδών και βιταμίνης Ε. Είναι πλούσια σε αμινοξέα και πρωτεΐνες. Μας είναι γνωστό ότι η γύρη αποτοξινώνει το συκώτι (και γενικά ολόκληρο το πεπτικό) και βοηθάει το πάγκρεας. Ο συνδυασμός της με το μέλι, βοηθά τον οργανισμό στην καύση του λίπους και στην απώλεια σωματικού βάρους. Παράλληλα επικάθεται στις επιφάνειες του πεπτικού συστήματος ασκώντας θεραπευτική δράση σε τυχόν έλκη. Δρα στους γενετικούς αδένες του άνδρα και της γυναίκας, σε προβλήματα προστάτη και ωε αγωγή κατά της δυσμηνόρροιας, της προεμμηνορρυσιακής έντασης και ακανόνιστης περιόδου. Βελτιώνει την γενικότερη σεξουαλική κατάσταση, βοηθά στη διανοητική λειτουργία, ενισχύει τη καρδιά και έχει διουρητική δράση. Ρυθμίζει την όρεξη και τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και συνίσταται ιδιαίτερα για την αδυναμία και γενική εξασθένηση του οργανισμού, τον έλεγχο του σωματικού βάρους, αγωγή κατά των εντερικών και πεπτικών ανωμαλιών, θωράκιση κατά των ιώσεων, του κρυολογήματος και άλλων λοιμώξεων.
